یه جمله‌ای همیشه مشاورمون تو دوران کنکور بهمون می‌گفت که هنوز تو گوشمه: «تحلیل آزمون مهمتر از خود آزمونه.» هر جمعه که آزمون می‌دادیم، می‌گفت: «برو ببین کجا گند زدی، کجا ترکوندی، مشکلت چیه، که تو آزمون بعدی بهتر شی.» حتی پیگیر بود که تحلیل کردیم یا نه! می‌گفت تا تحلیل نکنی، آزمون جدید نده، چون فقط داری وقت تلف می‌کنی. حالا که کارآموزیت تموم شده، این حرف دقیقاً به دردت می‌خوره. کارآموزی مثل یه آزمون بزرگه تو دنیای واقعی. اگه نری بشینی تحلیلش کنی، انگار یه عالمه تجربه و درس رو انداختی دور. پس بیا با هم بشینیم و صحبت کنیم که بعد از کارآموزی چیکار باید کرد.
جورنالیست باش
اولین کاری که باید بکنی، اینه که تجربه‌تو ثبت کنی. یعنی چی؟ بشین هر چیزی که تو کارآموزی یاد گرفتی، هر اتفاقی که افتاد، و هر حسی که داشتی رو بنویس. فکر کن یه دفترچه خاطرات داری، ولی به جای اینکه بنویسی «امروز فلان غذا خوردم»، می‌نویسی «امروز یاد گرفتم چطور با یه نرم‌افزار جدید کار کنم» یا «یه جلسه تیمی داشتیم که کلی استرس داشتم». مثلاً فرض کن تو کارآموزی تو یه شرکت نرم‌افزاری بودی. یه روز بهت گفتن یه کد ساده بنویس، ولی چون اولین بار بود، کلی دست‌وپا زدی. اینو بنویس! بنویس که چطور بالاخره کد رو درست کردی و حس کردی انگار قله اورست رو فتح کردی! یا مثلاً اگه مهندسی مکانیک می‌خونی و تو کارآموزی تو یه کارخونه بودی، بنویس که چطور یاد گرفتی یه دستگاه رو تنظیم کنی یا یه نقص فنی رو پیدا کنی. این ثبت کردن باعث می‌شه هیچ‌چیز از ذهنت نره و بعداً بتونی برگردی و ببینی چقدر راه اومدی.
چرا نوشتن اینا مهمه؟ چون کارآموزی پر از جزئیات ریز و درشته که اگه ننویسی، یه ماه دیگه یادت می‌ره. یه بار من خودم تو کارآموزی یه شرکت شبکه بودم و کلی چیزای باحال یاد گرفتم، مثل تنظیم یه روتر یا حل یه مشکل امنیتی. ولی چون ننوشتم، وقتی چند ماه بعد خواستم رزومه بنویسم، نصفش یادم نبود! تازه، نوشتن این تجربه‌ها بهت کمک می‌کنه خودتو بهتر بشناسی. مثلاً می‌فهمی که از کدوم کارا خوشت اومده و کدوما بهت نساخته. شاید ببینی عاشق کار تیمی بودی، ولی از گزارش‌نویسی متنفر بودی. اینا همه بهت کمک می‌کنه برای قدم‌های بعدی زندگیت تصمیم بهتری بگیری.
خودشناسی
بعد از اینکه تجربه‌تو ثبت کردی، وقتشه بشینی نقاط قوت و ضعفت رو تحلیل کنی. یادته مشاورمون می‌گفت «برو ببین کجا ضعف داری، کجا قوت داری»؟ اینجا هم دقیقاً همونه. کارآموزی مثل یه آینه‌ست که نشون می‌ده تو چه کارا قوی هستی و کجا باید بیشتر زور بزنی. مثلاً فرض کن تو کارآموزی مهندسی صنایع بودی و کلی ایده برای بهتر کردن روند کار دادی. این یعنی قوت تو خلاقیت و حل مسئله‌ست. بنویسش! از اون طرف، شاید فهمیدی که تو ارائه دادن جلوی مدیرا خیلی استرس می‌گیری و حرفات قاطی می‌شه. اینم بنویس!
تحلیل نقاط قوت و ضعف بهت کمک می‌کنه بفهمی کجای راهی و چی باید درست کنی. مثلاً اگه دیدی تو کارآموزی تو کار با یه نرم‌افزار خاص ضعف داشتی، می‌تونی بری یه دوره آنلاین بگذرونی یا خودت بزنی تو کار یادگیری. یا اگه فهمیدی تو کار تیمی قوی هستی، می‌تونی تو رزومه‌ت اینو پررنگ کنی و تو مصاحبه‌های بعدی بگی: «من تو کارآموزی فلان پروژه رو با تیم پیش بردم و کلی از همکاری باهاشون حال کردم.».
دستاوردها
حالا که تجربه‌تو نوشتی و نقاط قوت و ضعفت رو پیدا کردی، نوبت اینه که یه لیست از دستاوردهات درست کنی. دستاوردها یعنی هر چیزی که تو کارآموزی به دست آوردی، چه کوچیک، چه بزرگ. فکر نکن فقط چیزای گنده مثل طراحی یه سیستم کامل دستاورده! حتی اگه یه ایمیل حرفه‌ای نوشتی، یه گزارش ساده درست کردی، یا یه مشکل کوچیک تو پروژه حل کردی، اینا هم دستاورده. مثلاً سارا، یه کارآموز مهندسی صنایع، تو کارآموزی تو شرکت فقط یه کار ساده کرد: یه سری داده رو تو اکسل مرتب کرد و یه نمودار کشید. سارا اینو تو لیست دستاوردهاش نوشت و بعداً تو مصاحبه شغلیش گفت: «من تو کارآموزی یاد گرفتم چطور داده‌ها رو تحلیل کنم و گزارش بصری درست کنم.»
لیست دستاوردها مثل یه گنجینه‌ست که بعداً می‌تونی ازش برای رزومه، مصاحبه، یا حتی لینکدین استفاده کنی. یه بار من خودم تو کارآموزی یه شرکت نرم‌افزاری یه داکیومنت ساده برای یه پروژه نوشتم. فکر می‌کردم چیز خاصی نیست، ولی وقتی تو رزومه‌م نوشتم «تهیه مستندات فنی برای پروژه فلان»، کارفرمای بعدی ازم در مورد پروژه پرسید و براش مهم بود! پس هر چیزی که تو کارآموزی انجام دادی رو بنویس: از یاد گرفتن یه ابزار جدید مثل MATLAB یا AutoCAD گرفته تا کمک کردن به تیم تو یه کار کوچیک. اینا نشون می‌دن تو اهل کار و یادگیری هستی.
یه نکته دیگه اینه که این لیست دستاوردها رو می‌تونی تو لینکدین منتشر کنی و بنویسی: «تو کارآموزیم تو شرکت فلان، اینا رو یاد گرفتم و این کارا رو انجام دادم.». اینجوری نه‌تنها خودت حس خوبی می‌گیری، بلکه آدمای حرفه‌ای تو صنعت ممکنه ببیننت و باهات ارتباط بگیرن.
این تازه شروعه…
یه چیز دیگه که نباید فراموش کنی، اینه که کارآموزی فقط یه پایان نیست، یه شروعه. حالا که تجربه‌تو نوشتی، نقاط قوت و ضعفت رو تحلیل کردی، و دستاوردهاتو لیست کردی، وقتشه نقشه بعدی رو بکشی. مثلاً اگه دیدی عاشق یه حوزه خاص (مثل برنامه‌نویسی وب یا طراحی صنعتی) شدی، برو دنبال درسای اختیاری مرتبط یا پروژه‌های شخصی تو همون حوزه. اگه حس کردی یه مهارت خاص کم داری، برو یه دوره آنلاین بگذرون یا از همکارای کارآموزیت کمک بگیر. یا حتی اگه حس کردی اون شرکت و حوزه بهت نساخته، اشکالی نداره! حالا بهتر می‌دونی چی دوست نداری، و این خودش یه برد بزرگه. به قول معروف: جلوی ضرر رو هر وقت بگیری، منفعته.
حرف آخر
آخرین چیزی که می‌خوام بهت بگم، اینه که کارآموزی فقط یه تیکه از پازل زندگی حرفه‌ایته. مهم نیست چقدر توش ترکوندی یا گند زدی، مهم اینه که ازش یاد گرفتی و حالا آماده‌تری برای قدم بعدی. پس بشین، تجربه‌تو بنویس، خودتو تحلیل کن، و دستاوردهاتو با افتخار نشون بده. این کارا باعث می‌شه نه‌تنها رزومه‌ت قوی‌تر بشه، بلکه خودت هم بفهمی چقدر داری پیشرفت می‌کنی. حالا برو قلم و کاغذتو بردار (یا کیبوردتو!) و شروع کن به نوشتن. آینده حرفه‌ای تو منتظره!